Publikacja w ACS Applied Materials & Interfaces (2023)

30 05 2023

W czasopiśmie ACS Applied Materials & Interfaces ukazała się praca pt. „Nanocomposite Organogel for Art Conservation─A Novel Wax Resin Removal System”, której autorami są naukowcy z Wydziału Chemii dr hab. Marcin Karbarz, prof. ucz. i dr Klaudia Kaniewska, a także dr Elżbieta Pilecka-Pietrusińska z Muzeum Narodowego w Warszawie.

W publikacji przedstawiony został szybki, skuteczny i bezpieczny sposób usuwania masy woskowo-żywicznej z odwroci obrazów konserwowanych metodą holenderską. Metoda ta polega na zabezpieczeniu obrazu poprzez jego podklejenie nowym płótnem przy użyciu naturalnej masy woskowo-żywicznej. Zastosowanie metody holenderskiej, która została rozpowszechniona w XIX w., umożliwiło przetrwanie wielu obrazom do dnia dzisiejszego. Wpłynęły na to m.in. hydrofobowe i antyseptyczne właściwości masy woskowo-żywicznej. Pomimo niewątpliwych zalet metoda ta nie jest pozbawiona wad, do których można zaliczyć przyciemnienie i zmiany barw w warstwach malarskich oraz zakwaszenie płótna co przyspiesza procesy starzenia związane z destrukcją celulozy. Szacuje się, że przeważająca cześć światowego malarstwa olejnego (np. w Holandii ok. 95%) było konserwowane tą metodą i obecnie wymaga ponownej restauracji. Ponowna restauracja obrazu związana jest m.in. z usunięciem masy woskowo-żywicznej. Obecnie stosowane metody posiadają szereg wad, do których można zaliczyć: niezadawalający stopień usunięcia masy, zanieczyszczenie płótna resztkami matryc, uszkodzenia mechaniczne, czasochłonność i szkodliwość oparów stosowanych rozpuszczalników.

W publikacji przedstawiono metodę usuwania masy przy użyciu innowacyjnego nanokompozytowego organożelu, która jest pozbawiona powyżej wymienionych wad. Skuteczność i bezpieczeństwo stosowania organożelu potwierdzono na płótnie dublażowym z obrazu „Bitwa pod Grunwaldem” J. Matejki oraz dwóch obrazach olejnych.

Zaprezentowane wyniki stanowią część zgłoszenia patentowego o nr. EP21756082.0 złożonego w Europejskim Urzędzie Patentowym. Skuteczność rozwiązana została potwierdzona przez niezależne instytucje: Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie i Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie. Metodą tą odrestaurowane zostały m.in.: Portret Carycy Katarzyny (MNW) i „Scena rodzajowa na wsi” z 1889 r. autorstwa W. Tetmajera (ASP w Krakowie).

Warto podkreślić, że autorzy dostali zaproszenie do zrobienia grafiki na okładkę.

Link do artykułu: https://pubs.acs.org/doi/10.1021/acsami.3c00321